Τί είναι ο Αυτισμός

Οι Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος (ASD) είναι νευροαναπτυξιακές διαταραχές και μπορούν να διαγνωστούν στην πρώιμη παιδική ηλικία . Τα άτομα με Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος εμφανίζουν ελλείμματα στην κοινωνική αλληλεπίδραση καθώς και στη λεκτική και εξωλεκτική επικοινωνία. Επίσης, παρουσιάζουν επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, έχουν αρκετά περιορισμένα ενδιαφέροντα και  στερεοτυπικές κινήσεις. Η σοβαρότητα των συμπτωμάτων ποικίλλει για αυτό δεν είναι απαραίτητο ένα άτομο στο αυτιστικό φάσμα να παρουσιάζει όλες τις κλασικές αυτιστικές συμπεριφορές. Η λειτουργικότητα των αυτιστικών ατόμων κυμαίνεται από  καθόλα αυτόνομα και παραγωγικά άτομα, έως άνθρωποι με πολύ περιορισμένη αυτονομία, νοητική υστέρηση και άλλου τύπου δυσκολίες που τους καθιστούν εξαρτώμενους από φροντιστές .

Ενώ δεν γνωρίζουμε τί προκαλεί τον αυτισμό, φαίνεται ότι η γενετική προέλευση παρουσιάζεται σαν ισχυρός παράγοντας καθώς παρατηρείται ένα αυξημένο ποσοστό αυτισμού σε ομοζυγωτικούς δίδυμους αλλά και στα αδέλφια παιδιών που έχουν διαγνωστεί με αυτισμό.

 

Συμπτώματα αυτισμού ανά ηλικία μέχρι 2 ετών

6 – 12 μηνών 

  • Φτωχή βλεμματική επαφή
  • Παθητικό, αδιάφορο και ανέκφραστο μωρό, κατά την αλληλεπίδραση με άλλα πρόσωπα.
  • Καθυστερημένο ή ανύπαρκτο μπαμπάλισμα, σιωπηλό μωρό, μειωμένη περιέργεια για να επεξεργαστεί και εξερευνήσει αντικείμενα.
  • Φτωχός μυϊκός τόνος και φτωχός κινητικός συντονισμός

9 – 14 μηνών

  • Αργεί ή δεν γυρίζει καθόλου όταν το καλούμε
  • Απουσία της κοινού προσοχής σε ένα αντικείμενο ή κατεύθυνση
  • Δεν δείχνει, δεν προσπαθεί να τραβήξει την προσοχή του ενήλικα σε αντικείμενα που το ενδιαφέρουν
  • Δεν χαμογελά στον ενήλικα διατηρώντας βλεμματική επαφή.
  • Φτωχή ποικιλία ήχων και χειρονομιών κατά την αλληλεπίδραση με άλλα πρόσωπα.
  • Καθυστερημένη γλωσσική ανάπτυξη
  • Φτωχή ανταπόκριση στα βρεφικά παιχνίδια
  • Δεν μπαμπαλίζει διατηρώντας βλεμματική επαφή με ένα πρόσωπο
  • Αντιδρά ασυνήθιστα σε διάφορα αισθητηριακά ερεθίσματα π. χ δεν ανέχεται την άμμο ή το γρασίδι στα πέλματα.

20 – 24 μηνών

  • Μιμείται με ασυνήθιστο τρόπο τις κινήσεις των άλλων
  • Μειωμένη διάθεση για να παίξει με άλλα παιδιά
  • Δεν δείχνει αρκετό ενδιαφέρον για να μοιραστεί παιχνίδια με άλλα παιδιά
  • Φτωχή εκφραστικότητα στο πρόσωπο
  • Αδιαφορία για τα συναισθήματα των άλλων
  • Φτωχό λεξιλόγιο ή απουσία λόγου
  • Στερεοτυπικές, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ή κινήσεις
  • Πολύ περιορισμένο εύρος ενδιαφερόντων π. χ του αρέσει να παίζει μόνο με καράβια.
  • Ασυνήθιστη ανταπόκριση σε αισθητηριακά ερεθίσματα π. χ τρώει μόνο κρεμώδη, δεν ανέχεται το νερό όταν το κάνουν μπάνιο ή το χτένισμα κα.

Πρώιμη Παρέμβαση: Γιατί είναι τόσο σημαντική;

Πολύχρονες έρευνες και ειδικοί στις διαταραχές αυτιστικού φάσματος υπογραμμίζουν την σπουδαιότητα της πρώιμης διάγνωσης και στη συνέχεια της όσο το δυνατόν πιο άμεσης και εντατικής παρέμβασης. Η λέξη «κλειδί» για την εξέλιξη ενός αυτιστικού παιδιού είναι «νωρίς». Όσο πιο νωρίς, τόσο το καλύτερο !

Ο λόγος που δίνεται τόσο μεγάλη έμφαση στην πρώιμη παρέμβαση είναι η λεγόμενη νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου. Με τον όρο αυτό εννοούμε την ικανότητα του εγκεφάλου να δημιουργεί νέες συνάψεις. Παρόλο που αυτή η ικανότητα διατηρείται σε όλη τη ζωή του ανθρώπου, η πιο κρίσιμη περίοδος για την διαμόρφωση και ανάπτυξη του εγκεφάλου είναι η βρεφική και πρώτη νηπιακή ηλικία.

Οι θεραπευτικές προσεγγίσεις που εφαρμόζονται στα προγράμματα πρώιμης παρέμβασης είναι συμπεριφορικές ή αναπτυξιακές ή και συνδυασμός αυτών

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ : Η βασική συμπεριφοριστική παρέμβαση είναι η Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς ( ΑΒΑ ). Πρόκειται για δομημένη εκπαίδευση, κατά την οποία οι μαθητές επιβραβεύονται όταν πετυχαίνουν συγκεκριμένους στόχους. Για παράδειγμα στόχων είναι το παιδί να πετύχει βλεμματική επαφή ή να ζητήσει λεκτικά αυτό που επιθυμεί αντί να κλαίει. Η επιβράβευση μπορεί να περιλαμβάνει από τροφικούς ενισχυτές π. χ μπισκότο ή να πάρει για λίγη ώρα το αγαπημένο του παιχνίδι.

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ: Αυτές οι προσεγγίσεις εστιάζουν σε μεμονωμένες δεξιότητες ή συμπεριφορές αλλά η έμφαση δίνεται  στις δυνατότητες του παιδιού και στο αναπτυξιακό του επίπεδο την δεδομένη στιγμή. Οι αναπτυξιακές προσεγγίσεις δίνουν έμφαση στην κοινωνική αλληλεπίδραση και βοηθούν το παιδί να λειτουργήσει  στο κοινωνικό περιβάλλον που κινείται. Ένα  τέτοιο αναπτυξιακό πρόγραμμα είναι το « Floortime». Σε αυτό οι γονείς ή οι φροντιστές παίζουν με το παιδί παρέχοντας πρότυπα αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας.